Dev bir heykelin üzerine 13 tonluk bir şapka nasıl koyarsın?
Binghamton Üniversitesi’nden antropoloji profesörü Carl Lipo ve bir grup araştırmacı, Moai heykellerini ve volkanik taşlarla oluşmuş silindir taşları, yani “pukao” adı verilen dev taş şapkaları incelediler.
Volkanik taştan oyulmuş heykeller, adadaki bir taş ocağından gelirken, kırmızı volkanik taştan yapılmış şapkalar, adanın diğer tarafından, 7,5 mil uzaklıktaki farklı bir ocaktan geliyordu.
Rapa Nui olarak da bilinen adadaki Moai heykelleri 1m ile 20m arasında boylara sahiptir. En büyüğünün 100 ton civarında olduğu düşünülüyor.
Bu heykellerin bazılarında bulunan kırmızı renkli ve yer yer 13 ton ağırlığındaki başlıklar nasıl getirilmişti?
Adadaki heykellerin en büyüğü 20m boyunda ve yerine dikilmemiş.
Heykellerin bazılarında kırmızı şapkalar var. Şapkalarla ilgili daha önce yapılan araştırmalarda askeri amaçla yapılmadığı ortaya çıkarılmıştı.
Tonlarca ağırlığındaki şapkaların, heykellerin başına bir rampa kurularak konulduğu düşünülüyor. Ocaktan taşınma işleminde de aynı heykellerin işlenmemiş bloklarının taşınmasında olduğu gibi bir yol yapılarak sürüklenip getirildiği tahin ediliyor.
Arkeolog Lipo, adanın bütün şöhretine karşılık çok fazla yazılı kaynak olmadığından adadaki heykellerin günümüzde halen aydınlatılamadığına değiniyor.
Büyük Okyanus’un güney doğusunda Şili’ye bağlı bir ada olan Paskalya Adası Şili sahillerinden 3700 km, Tahiti’den ise 4000 km uzaktadır.
Çok izole kalmış bu ada, üzerinde yaşam olan en yakın yer olan Pitcairn Adası’nın bile 2000 km doğusundadır. 2002 yılı itibarıyla 3.791 kişilik nüfusa sahiptir.
Ada yaklaşık 163 kilometrekarelik bir alana sahiptir.
Heykeller Hakkında
Dünyaca ünlü, her turistik kitapta anlatılan taş heykeller Moai diye adlandırılırlar. Pater Sebastian Englert, bu heykellerden 638 tanesini numaralandırmış ve kategorize etmiştir. Esasında bu heykellerin daha önceden 1000 adedin üstünde olduğu tahmin edilmektedir.
Çok sayıda araştırmaya rağmen bunların ne amaçla yapıldığı bilinmemektedir. Tam ne zaman yapıldığı da bilinmeyen heykellerin, M.S. 1000 ile 1600 yılları arasında inşa edildiği tahmin edilmektedir. Yine tahminlere göre bu taş heykeller yerlilerin ruhlarla iletişim kuran atalarıdır.
En uzun Moai’ye Paro denir ve yaklaşık 10 metre uzunluğa, 82 ton ağırlığa sahiptir. En ağır Moai ise 86 tondur ve tamamlanamamıştır. Eğer tamamlansaydı 21 metre uzunluğa ve 270 ton ağırlığa sahip olacağı tahmin edilmektedir.Moailerin boyları yaklaşık 11 metredir. Ağırlıkları da yaklaşık 55 tondur. Adanın doğusundaki Rano Raraku yanardağının tüf ve taşlarından yontulmuştur. Ahu adı verilen platformlar üzerinde yerleşmiş heykeller, bakışları yerleşim bölgesini görecek şekilde yerleştirilmişlerdir. Ahular o kadar güzel işlenmişlerdir ki yontma taş plakalarının arasına bıçak sırtı bile sığmaz.
Adanın Keşfi
Ada bugünkü ismini 1722 yılının Paskalya bayramının arifesinde, ticari amaçlarla gemisiyle buradan geçerken burada karaya çıkan Jakop Roggeveen’den almıştır. Roggeveen ertesi gün Paskalya olduğundan adaya Paasch Eyland (Paskalya Adası) demiştir. Carl Friedrich Behrens’in, katıldığı bir seferden sonra Leipzig’de yayınladığı bir rapor, dikkatleri o zamana kadar çok az tanınan bu adaya yöneltir.
Daha sonraki kaşif İspanyol Don Felipe Gonzales, adayı İspanyol Krallığı tabiyetine almıştır. Gonzales 15 Kasım 1770’te adaya inmiş, çeşitli noktalara İspanyol egemenliği adına haçlar yerleştirmiş, adaya San Carlos adını vermiştir. Ancak takip eden yıllarda İspanya, bu işgalle ilgilenmeyip, kayıtsız kalmıştır.
İkinci güney seyahati sırasında, 13-17 Mart 1774 tarihleri arasında, James Cook da adayı ziyaret etmiştir. James Cook adadan fazla etkilenmemiş ve seyir defterine “Hiçbir millet, bu adayı araştırma onuruna ulaşmak için savaşmaz. Bu gemi seyahati sırasında bize bu adadan daha az sunacak şeyi olan ada yoktur” diye not düşmüştür.
Kaynaklar ve İleri okuma
Wikipedia, Paskalya Adası
iflscience!, A Mystery About Easter Island’s Statues Might Finally Be Solved
Science Direct, The colossal hats (pukao) of monumental statues on Rapa Nui (Easter Island, Chile): Analyses of pukao variability, transport, and emplacement
Wikipedia, Rapa Nui people
About The Author
